Ogrody japońskie

W Japonii związek między ludźmi i naturą jest duchowy. Forma plastyczna ogrodu oraz poszczególne elementy łączą wartości formalne z symbolicznymi. Jego docelowy wygląd jest głęboko przemyślany. Nic nie dzieje się przypadkowo.

Każdy ze składników ogrodu ma swoje symboliczne znaczenie. Ogrody japońskie naśladują w zmniejszeniu naturalny krajobraz lasu, gór, jeziora, wybrzeża lub nawet archipelag przypominający całą Japonię. Ogród służy nie tylko do spacerowania po nim, ale przede wszystkim do kontemplacji, oglądania go i wsłuchiwania się w jego odgłosy (szumu wody, liści powiewających na wietrze).

 

 

Kontrola nad ogrodem

W ogrodzie japońskim panuje porządek, kontrola i powściągliwość. Liście są zamiatane, żwir i piasek grabione, a rośliny wypielęgnowane i przycinane.

Każdy kamień i każda roślina wybierane są ze względu na to, jak przyczynią się do kształtowania ogólnego wzoru, a nie z powodu cech indywidualnych.

 

 

Ogród japoński, choć jest mocno kontrolowany przez człowieka, a rośliny nieustannie przycinane i formowane, nie jest geometryczny, ani symetryczny. Nie ma w min linii prostych czy równych rzędów. Panuje tu asymetria, która powstaje dzięki starannemu rozmieszczeniu głównych składników: kamieni, wody i roślin.

 

Kamienie

Kamienie to podstawowy element wyposażenia ogrodu. Szczególnym szacunkiem otaczane są kamienie omszone. Bardzo ważne jest ich odpowiednie rozmieszczenie w ogrodzie. Ściśle przestrzegane są przepisy dotyczące kształtów i wielkości kamieni oraz sposób ich rozmieszczenia i ułożenia. W pierwszej japońskiej księdze na temat projektowania ogrodów, XI-wiecznym Sakuteiki, znajdowało się nie mniej niż 17 nakazów i zakazów związanych z usytuowanie kamieni w ogrodzie! Zgodnie z chińską mitologią cztery strony świata były rządzone przez 4 bóstwa. Na wschodzie rządził Seiryu (Błekitny Smok), na zachodzie Byakko (Biały Tygrys), na północy Gembu (Mroczny Wojownik), a na południu Shujaku (Czerwony Ptak). W takich też odcieniach kamienie są układane w ogrodzie. Mogą być stosowane jako rzeźby (pojedyncze lub w grupach). Dużą uwagę należy zwrócić na sposób ich ułożenia. Te ułożone pionowo wprowadzają dynamikę, natomiast okazy gładkie, okrągłe – budują nastrój ciszy i spokoju. Ważne jest, aby w ramach jednej grupy kamieni wszystkie były ułożone tak samo, tzn. rysunek minerałów był na wszystkich poziomo lub pionowo. Grupy kamieni mogą symbolizować naturalny japoński krajobraz gór i klifów. Symbolizują również wyspy wyłaniające się z morza. Ich kompozycja musi być dla osoby oglądającej idealna z każdej strony. Specjalny rodzaj stanowią kamienie chodnikowe. Mogą być płaskie, układane nieregularnie w zespoły rytmiczne po kilka sztuk oraz regularne układane oddzielnie i w zmieszaniu z innymi.

 

 

Woda

Staw zajmuje w ogrodzie centralne miejsce. Wymodelowany jest tak, aby przypominał naturalny zbiornik wodny z urozmaiconą linią brzegową lub znany odcinek wybrzeża. Zwykle ma jedną lub kilka wysp (wyspa na stawie symbolizuje buddyjski raj).

 

 

Woda doprowadzana jest zazwyczaj dwoma strumieniami: jeden płynie po płaskim terenie, a drugi w postaci wodospadu spada z pagórka z przeciwnej strony stawu. Strumień w ogrodzie japońskim zawsze płynie ze wschodu (kojarzącym się z czystością) na zachód (ujście zła i wszelkich nieczystości). Dobrze, gdy płynie przy samym domu – w celu jego oczyszczenia z grzechów.

 

Tam natomiast, gdzie nie ma wody, układane są kamienie imitujące wyspy, wokół których jest zagrabiony piasek lub żwir imitujący wodę. Dla złagodzenia kontrastu, wokół kamieni można ułożyć mech. Takie ogrody zazwyczaj służą jedynie do oglądania.

 

Roślinność

Dominującą rolę odgrywają rośliny zimozielone, zwłaszcza sosna – uważana za symbol długowieczności. Powykrzywiana Sosna Thunberga reprezentuje krajobraz nadmorski, a kolei sosna gęstokwiatowa – lasy na zboczach wzgórz. Można posadzić również jodły i żywotniki, bukszpan, ostrokrzew, różaneczniki i azalie, laurowiśnie. Wśród roślin zrzucających liście, ze względu na walory plastyczne, najbardziej popularne są klony palmowe i japońskie. Bardzo ważne są wiśnie: różowe, wczesne oraz pseudowiśnie. Warto posadzić również magnolie, kamelie, glicynie, jaśmin, złotlin czy wawrzynek. Wśród kwiatów największe znaczenie odgrywają chryzantemy, astry, goździki, lilie, goryczki, irysy, narcyzy, piwonie, zawilce. Płatki kwiatów, zwłaszcza wiśni i kamelii, a także jesienne liście np. klonu czasami zostawia się na mchu jako akcenty dekoracyjne. Należy pamiętać, że w ogrodach japońskich nie ma trawników!

 

 

Na uwagę zasługuje tradycyjne kształtowanie roślin, a zwłaszcza drzew, w malownicze i niezwykłe formy. Rośliny przypominają góry, chmury i morskie fale. Dopełniające kształty kamieni, są przycinane w dokładnie zaokrąglone formy. Wszytko ma przypominać naturalny japoński krajobraz.

 

 

Wnętrza inspirowane Japonią

Japoński styl to życie pozbawione bałaganu, sprzyjające poczuciu równowagi, porządku i miłości do natury. Takie są również wnętrza inspirowane Japonią. Aga Kobus i Grzegorz Goworek z pracowni Studio.O w swoich projektach wykorzystują naturalne materiały oraz kolorystykę. Umożliwiają one stworzenie przestrzeni, która pozwala na wyciszenie zmysłów. Barwy ziemi wiążą się z uniwersalnością i elegancją. Dominują brązy, biel, czerń, szarości oraz elementy zieleni. Dzięki nim odpoczywa wzrok domownika. Materiały, takie jak drewno i kamień dostarczają natomiast naturalnych bodźców, wzbogacają wyobraźnię oraz wzmacniają uczucie odprężenia. Pragną wpuścić do wnętrz jak najwięcej naturalnego światła – jest ono źródłem energii, wpływa na samopoczucie oraz postrzeganie kolorów, kształtów, faktur.

 We wnętrzach dążymy do przestrzennych rozwiązań, do takiej zmiany układu funkcjonalnego, żeby wnętrze było w odczuciu jak najbardziej przestronne, otwarte i harmonijne. Stawiamy na przestrzeń, która pojawia się pomiędzy przedmiotami, a nie na same przedmioty.

Detal, w rozumieniu mała forma zdobnicza, nie liczy się. Detalem są struktury materiałów – splot tkaniny, usłojenie drewna, faktury, rośliny, naturalne światło, cienie, barwa i rozplanowanie światła sztucznego. Dużą wagę przykładamy do selekcji materiałów wykończeniowych, które wypełnią, architektonicznie zdefiniowaną przez nas, przestrzeń. Inspiracja wschodem jest bardziej ideowa niż dosłowna. Nie patrzymy na wnętrze lub budynek jak na oderwany, wyekstrahowany element, ale jak na część większej całości, na którą ma wpływ i którą definiuje miejsce, czas i człowiek. Przestrzeń, która zmienia się naturalnie np. pod wpływem światła, tak jak zmieniające się w podróży krajobrazy, stymuluje mózg do rozwoju, długie osie widokowe zapobiegają krótkowzroczności – w rozumieniu dosłownym i w przenośni – mówi Aga Kobus, Studio.O.

 

 

Tekst M. Ćwikła, zdjęcia M. Ćwikła, serwis prasowy Studio.O